In Paramaribo hebben alle nog daar aanwezige leerlingen en docenten een speurtocht door de stad gemaakt. Jill en Anne-Laurie logeren bij Tirza en Xaviella; zij gingen ook mee. Eerst kregen we een interessante rondleiding door Fort Zeelandia. Daarna zijn we door het centrum van Paramaribo gelopen. De gids vertelde ons spannende verhalen over de geschiedenis van deze stad. Iedereen luisterde aandachtig. Jill en Anne-Laurie werden iets eerder dan de rest opgehaald omdat ze nog veel leuke activiteiten op de planning hadden staan om samen met het gastgezin te ondernemen.

Vanmorgen zijn we om 07.30 vertrokken naar de Petrus Donderschool; een reguliere basisschool. We werden warm onthaald door de leerlingen en de docenten. Na het hijsen van de vlag en het zingen van het Surinaamse volkslied werden we toegezongen door de leerlingen. Bij een bepaald lied hielden we elkaars handen vast en zongen de leerlingen dat we van elkaar houden. Ik vond dit erg indrukwekkend.

We kregen een rondleiding door de school. Een gedeelte van de school is nieuw en hiervan moet een gedeelte nog afgebouwd worden. Er komt een heel grote mediatheek in de school. De klas die mee gaat doen aan de Learning Circle had een lied op de blokfluit ingestudeerd. Twee leerlingen hadden traditionele kleding aan. Op het schoolbord stond in grote letters ‘Welkom in Suriname’ geschreven met daaronder de Nederlandse en de Surinaamse vlag. Nadat Bob vroeg waar de kleuren van de Surinaamse vlag voor staan gaven de leerlingen gezamenlijk het antwoord. De docente die ons rondleidde vertelde vol passie over het onderwijs op de school. Ze zit al 39 jaar in het onderwijsvak!

Nadat we wat te drinken hadden gekregen en een heerlijke loempia met kousenband vertrokken we naar de Kennedyschool, een school voor dove en slechthorende kinderen. Deze school bestaat uit een basisschool, een vo-school en een internaat. Op de school worden ook hoorapparaten gemaakt. We leerden twee gebaren: ‘goedemorgen’ en ‘bedankt’. Tijdens de rondleiding bezochten we o.a. de textielafdeling, de houtbewerkingsafdeling en  de interieurafdeling. We mochten ook nog meedoen aan een stoelendans met de kinderen. Vanmiddag ga ik met Anne-Laurie en haar gastgezin naar de dierentuin.

Vanmorgen hebben we de Louis Brailleschool bezocht. We ontmoetten een aantal kinderen die blind of slechtziend zijn. Ze waren erg enthousiast en een meisje begon spontaan het Surinaamse volkslied te zingen in het Sranangtongo. Een aantal docenten mocht helpen de vlag te hijsen. Dankzij Mieke, die ons de tekst van het Surinaamse volkslied had gestuurd, konden we meezingen. In de bus hadden we nog even geoefend. We zagen hoe de kinderen braille lazen en teksten typten in braille. Het internaat dat bij de school hoorde was gesloten omdat dit te duur was geworden. In een speciale ruimte waren drie vrouwen bezig om ‘gewone’ boeken om te zetten in brailleboeken. Een tijdrovende klus; vooral omdat ze veel methodes en boeken niet digitaal hebben en alles moeten overtypen.

Na het bezoek aan de school voor blinden en slechtzienden gingen we te voet naar de George Asinschool. Ik keek hier erg naar uit omdat Jill en Anne ook te gast zijn op deze school en hier de lessen volgen. Het ontvangst was prachtig! Er waren ballonnen opgehangen, er stond een feesttent en we werden opgewacht door drie leerlingen. We kregen onze plaatsen (helemaal vooraan) aangewezen en konden van een fantastische voorstelling genieten. De bedoeling van deze voorstelling was dat alle bevolkingsgroepen van Suriname werden uitgebeeld zodat iedereen meer over andere culturen kon leren. De voorstelling werd begonnen met een leerlinge die het lied ‘Mijn Suriname’ zong. Ze deed dit zo mooi dat iedereen er kippenvel van kreeg. Elke klas beeldde een bevolkingsgroep uit. De groepen werden in chronologische volgorde uitgebeeld; er werd dus begonnen met de inheemsen omdat zij als eerste oorspronkelijke bewoners in Suriname woonden. De leerlingen waren prachtig gekleed, vertelden over de cultuur van de bevolkingsgroep, zongen en dansten! Zo werden de Marrons, de Chinezen, de Hindoestanen en de Javanen uitgebeeld. Jill en Anne beeldden de Nederlandse kolonisten uit die rond 1840 naar Suriname vertrokken vanuit Groningen en Gelderland. Hun nakomelingen wonen nog steeds in Suriname en mevrouw Ireen vertelde me dat ze een paar jaar geleden nog kinderen van deze families op school hebben gehad. Onze twee brugklassers begonnen hun optreden met het voorlezen van een gedicht:

Na een leerzame rondleiding door een prachtig groen landschap vertrokken we met twee bootjes om dolfijnen te spotten. En dat is gelukt! We hebben heel veel dolfijnen gezien; ze kwamen zelfs heel dicht bij de boot.

Teruggekomen bij Eco Resort was de Noordikgroep uit Apoera teruggekeerd. Erg leuk om ze allemaal weer te zien en de fantastische verhalen te horen over hun avontuur!

Iedereen moest om half 9 op Schiphol zijn om te verzamelen met het de hele groep. Sommigen hadden nog geen Toeristenkaart (visum) dus daar moesten we nog even op wachten. Daarna gingen we inchecken, nog 1 keer zwaaien en door de douane.Toen het dan eindelijk zo ver was mochten we rond half 11 het vliegtuig in, iedereen moest zijn/haar plek opzoeken en dat was nog wel even een gedoe. Rond 12:20 vlogen we weg naar Paramaribo, onderweg hebben we lekker films gekeken en muziek geluisterd. Al met al vloog (haha) de tijd voorbij. We kwamen om 18:00 (Surinaamse tijd, 4 uur vroeger dan in Nederland) aan op het vliegveld in Paramaribo. Daar moest iedereen weer door de douane, de koffers ophalen, en gingen we met busjes richting het Eco Resort hotel met de hele groep. Dat was ongeveer een uurtje rijden.

We hebben onderweg gezellig met elkaar gepraat en al een heleboel gezien.

Daar aangekomen kregen we allemaal de sleutels van onze kamers en gingen we onze koffers daar vast neerzetten.

Aansluitend zijn we met de hele groep uit eten geweest bij ’t Vat.

Daar kon je lekker eten en was het erg gezellig. Toen iedereen was uitgegeten liepen we weer terug naar het hotel en kon je als je nog wou even gaan zwemmen. Ondertussen was het in Nederland al 2.00 uur ’s nachts.

Na het zwemmen ging iedereen naar de kamer en gingen we slapen. We hadden de volgende ochtend nog een lange reis te gaan.

We hebben overnacht in het Eco Resort Inn in Paramaribo. Om 7.00 uur zaten we te ontbijten, er was van alles, van spiegeleieren tot pannenkoeken met spek. Daarna had iedereen tijd om zijn/haar bagage in te pakken, sleutels in te leveren en bagage in de bus te laden. Om 8.00 uur vertrokken we richting Apoera. Er moest nog geld worden gepind (SRD), maar alle pinautomaten waren buiten werking, dus we moesten langs Zanderij, de internationale luchthaven van Paramaribo. Iedereen had hier de gelegenheid om te pinnen. Toen dat gedaan was gingen we langs de laatste supermarkt op onze weg om eten te halen voor de

8 uur durende busreis.

De weg was erg hobbelig, het was namelijk een bauxietweg. Soms kwamen er dikke regenbuien.

De hele reis reden we tussen de tropische bossen, met hun enorme verscheidenheid aan vegetatie, langs ravijnen en over houten bruggen. We kwamen ogen te kort!

We zijn onderweg een paar keer gestopt om de benen te strekken. En de laatste stop was omdat mensen bezig waren met de brug waar wij over moesten. Op die plek was een rivier met een soort waterval. Daar liep een man, die ons leidde naar een plek waar sidderalen zaten. Hij liet ze ons zien.

Vanaf daar moesten we nog 2 uur rijden. Na 2uur kwamen we aan bij ons guesthouse. We werden er hartelijk ontvangen door de meester van de school en 2 juffen. Nadat we de koffers uit de bus hadden gehaald konden we meteen gaan eten. Na het eten hebben we Apoera verkend en bij een plaatselijke ‘supermarkt’ iets lekkers gehaald voor de avond. We zaten daarna nog een poos gezellig bij elkaar.

We stonden de dag om 6.00 uur op omdat de airco te hard stond en een enorm lawaai maakt.

Nadat we klaar waren met omkleden, gingen we met de bus naar de ST Thomas Moreschool in Washabo te gaan. We werden warm onthaald door het schoolhoofd. Toen de school begon gingen alle kinderen muisstil naar de vlaggenmast, en gingen er in een ster omheen staan.

Toen de vlag gehesen werd gingen de kinderen het Surinaamse volkslied zingen. Toen de vlag helemaal boven was moesten wij helemaal in het midden van de kring gaan staan, en werden we welkom geheten. Susanne heeft vervolgens de groep voorgesteld en verteld wat we gingen doen.

Daarna gingen de leerlingen netjes in de rij naar binnen en kregen wij in het kantoor van de meester ons ontbijt. Het waren hele lekkere broodjes met kaas en chocopasta.

Na het ontbijt gingen we met onze groep naar de mediatheek, die we op zouden knappen. Het was ondertussen al 30 graden. Schooldag 1 was geslaagd… We hebben hard gewerkt: alles is schoongemaakt en de muren zijn gesausd. Tegen een uur of 2 gingen we weer naar het huisje om even te rusten.

Om 16.30 kwam de chauffeur ons halen om te gaan wandelen in de omgeving. Hij heeft ons een heleboel mooie dingen in de natuur laten zien en de hout- en steenfabriek aan de haven. Het is ongelofelijk hoeveel hardhout daar opgeslagen ligt.

Na twee en een half uur waren we terug bij ons huisje. Daar werd ons eten gebracht en gingen we lekker eten. ’s Avonds hebben we het kwaliteitsspel gespeeld om elkaar nog beter te leren kennen. Daarna gezellig bij elkaar gezeten en de eersten gingen douchen en lekker slapen. Morgen moeten we er weer om half 7 uit. Het was een geslaagde dag.

Na lekker te hebben geslapen, waren we om 7.55 uur weer present op de St Thomas Moreschool .Nu waren de kleuters verantwoordelijk voor het hijsen van de vlag. 3 kindjes dragen en hijsen de vlag, de rest van de klas staat er in een kring omheen en zingen tijdens het hijsen het volkslied. De juffrouw stuurt de kinderen aan; ‘allemaal handen op de rug en ik wil iedereen horen zingen!’. Nadat de kinderen weer in de klas zijn gaan wij ontbijten en even bespreken hoe we de zaken die dag aan gaan pakken.

Allereerst halen we alle tafels uit de ruimte om schoon te maken. Een aantal gaat de wand en de deuren schilderen. De rest begint met het sorteren van de boeken op de leeftijdscategorieën 2+, 4+, 6+,8+,10+, 12+ en volwassenen.

Er was geen stroom of stromend water. Men vangt regenwater op in een grote waterton naast het huis en onder een enkele woning zagen we een generator staan. Het wassen van mensen en wasgoed gebeurt in de rivier.

Als bijverdienste maken de vrouwen sieraden van zaden en noten uit het bos. Enkelen van ons hebben een armband gekocht. Voor de leerlingen kwam het mooiste het laatst, uit één van de huisjes kwam een meisje met een jong aapje. De moeder was bij de jacht afgeschoten en houden de baby nu als huisdier. Je kunt het beestje veel leren, zelfs een beetje praten. Zo klein is het nog een schattig beestje; een echt fotomomentje.

Daarna hebben we even gezwommen in de badplaats van het dorp. Het is ongelooflijk wat er allemaal langs de kant ligt. Men houdt het rond het huis schoon, maar kiepert het afval gewoon in de rivier. Eenmaal terug wordt ons door de meester en z’n vrouw eten gebracht. Ze komen samen op de brommer en blijven nog even iets drinken. ’s Avonds hebben we heel gezellig op de veranda gezeten en ontstonden er goede gesprekken. Het was weer een indrukwekkende dag.

Om 7.00 uur ging de wekker, half 8 werden we opgehaald door de chauffeurs voor een nieuwe en meteen ook de laatste dag op de St. Thomas Moreschool in Washabo. We kwamen aan, het ritueel van de vlag stond op het punt te beginnen.

Daarna waren onze broodjes er nog niet, dus begonnen we maar met het verder sorteren van de boeken. Na het ontbijt begonnen we met het registreren van de boeken. Mevrouw ter Braak ging nog even lesgeven in de 6e klas.

Na de pauze hadden we een soort workshop over de inheemse cultuur. De dames kregen uitleg over de schouderdoeken, hoofdtooien, mandjes en hangmatten die de dames handmatig maken van veelal natuurlijke materialen. Daarna mochten de meiden zelf proberen iets te maken. De mannen zouden uitleg krijgen over het vlechten met lianen. Helaas is dit niet doorgegaan. De tijd kon heel goed gebruikt worden om alles in de mediatheek gereed te maken. De aanwezige laptops (zonder internet) zijn opnieuw geïnstalleerd, de printer verplaatst. Er zijn lees bevorderende posters opgehangen.

Als laatste zijn de boeken op lange tafels geplaatst. Het lijkt nu op een echte mediatheek. Ziet er veel schoner en frisser uit dan toen we kwamen.

Het is dan al half één en er rest ons nog een half uur om in alle klassen afscheid te gaan nemen.

De leden van het team hebben om de beurt het afscheidspraatje gehouden en we hebben ‘Noordik’ hartjes uitgedeeld. In de 4e klas werden we toegezongen, “God is groot, en zorgt voor jou”. Het was mooi om te zien dat de kinderen onze aanwezigheid heel erg op prijs hebben gesteld, sommigen kwamen nog speciaal afscheid nemen. Na het eten nog snel de laatste boeken ingeschreven en uitleg aan de meester gegeven over de opzet van het geheel.

Daarna hebben we met onze chauffeur Richie het dorp Washabo bekeken. Het beslaat toch een heel oppervlak. Veel kinderen moeten echt ver naar school, en worden dan ook vaak met de brommer gebracht. Soms wel met 5 personen op 1 brommer. We zijn tot het laatste huis van het dorp geweest, hier hield de weg ook op en was er weer tropisch bos.

Op de weg terug stopten we bij een aantal kokospalmen. Onze chauffeur plukte er een aantal en maakte ze voor ons open. We dronken de kokosmelk en aten het nog hele zachte vruchtvlees. De meningen liepen uit één van ‘echt lekker’ tot ‘dat hoef ik niet’.

Na nog een stukje over de graslandingsbaan te hebben gereden, zijn we naar de steiger van het dorp gereden. Hier lag de meester al klaar met z’n boot om ons naar de zandbank in de rivier de Corantijn te brengen, het plaatselijke zwembad van Washabo. Een vreemde gewaarwording om op een strand te zitten met aan beide kanten ca. 500 meter water met dicht oerwoud langs de oever. Aan de enen kant (brits) Guyana en aan de andere kant ons dorp Washabo. We hebben hier heerlijk kunnen zwemmen en relaxen.

Tussen 18.30 uur en 19.45 uur hadden we tijd om ons even op te frissen en om te kleden voor het afscheidsetentje dat ’s avonds op school voor ons georganiseerd wordt. We werden om 20.00 uur verwacht om samen met de leerkrachten te eten en het project af te sluiten. Er stond echt Surinaams eten klaar, rijst met bruine bonen en als toetje Bojo, een soort cake gemaakt van zoete cassave. Van beide kanten weren er bedankjes uitgesproken  en aangegeven dat er van beide kanten de wens is om het project te vervolgen.

Terug in ons guesthouse hebben we nog een poos op de veranda gezeten om daarna lekker te gaan slapen. Het waren hele mooie dagen in West-Suriname, waar het expeditie team elkaar beter heeft leren kennen en echt iets moois heeft neergezet. Samen hebben ze zich ingezet om een begin te maken met de mediatheek en daarmee het onderwijs voor de kinderen te verbeteren. De warme herinneringen aan de gastvrijheid en spontaniteit van de kinderen zal ons altijd bijblijven alsmede de prachtige omgeving.

Om 7.15 uur ging voor een aantal veel te vroeg de wekker en moesten we de laatste dingen inpakken. Om 7.45 uur zou het busje komen om ons terug te brengen naar Paramaribo. De chauffeurs hadden het ontbijt bij zich, dus we konden direct rijden. De eerste uren konden we flink doorrijden, mede doordat het erg rustig was in de bus. Tegen een uur of 11.00 uur werd iedereen een beetje wakker en keerde de gezelligheid terug. De reis verliep spoedig, om 15.30 uur waren we terug bij het Eco-hotel. We namen afscheid van onze gids/ chauffeur Richie.

Opnieuw betrekken we onze kamers, een aantal ging even wat eten in de buurt, terwijl anderen het zwembad in doken. ’s Avonds gingen we met de hele groep eten in een Koreaans restaurant. Daarna gaan de leerlingen terug naar het hotel en gaan wij als collega’s wat drinken in de stad om even bij te praten.

Vandaag kon er ‘uitgeslapen’ worden. We gingen om 8.30 uur heerlijk ontbijten. Om 9.15 uur komt de bus om ons naar de Cola-kreek, een recreatiegebied, te brengen, waar we als afsluiting een relax dag hebben met de hele groep. De Cola-kreek ontleent z’n naam aan de kleur van het water. Door rottende bladeren is het schone water bruin van kleur.

Een domper op de dag was dat Marloes niet lekker werd, en we tussendoor naar een dokter moesten. Gelukkig was er niets ernstigs aan de hand en konden we terugkeren naar Cola-kreek. Met een aantal leerlingen en docenten hebben we ruim een uur in het water heel fanatiek 4 tegen 4 gespeeld en veel lol gehad.

Rond 17.00 uur werd de dag afgesloten en dank uitgesproken richting de Anton Resida school, die de hele dag het eten en drinken verzorgd heeft. Om 18.30 uur zijn we terug bij het hotel. Susanne gaat nog even winkelen met het gastgezin van 2 jaar geleden en zal zich later op de avond weer bij ons voegen.

Om 20.00 uur vertrokken we naar ’t Vat om met het team de expeditie af te sluiten We hadden een gezellige avond, met eten, drinken en een spelletje, waarbij Dani vooral Dhr. Meijerink bedankte dat hij op het laatst nog mee wilde, en aangaf hoe goed dat uit heeft gepakt. Als begeleiding hebben we de complimenten uitgesproken naar de groep voor hun inzet, openheid en gezelligheid.

Na een zinvolle evaluatie op vrijdagavond bij ’t Vat was iedereen weer keurig, fris en fruitig, op tijd voor het uitgebreide ontbijtbuffet. Hierna zijn we naar het centrum van Paramaribo gegaan.

Op de markt was het een gekrakeel van jewelste. De meest vreemde, onbekende fruit- en groentesoorten werden aangeprezen. De reukzin werd flink getest en kreten als ‘heerlijk’ en ‘bah, wat vies’ wisselden elkaar af. Brommers zochten een wegtussen het wandelende publiek. Dit werd niet Altijd op prijs gesteld. Tussen de (levende) kippen en vele soorten vis zagen we ook nog een ander dier; de rat, die door de goot wandelde.

Een uur slenteren in deze warmte is best zwaar. We hadden dan ook zin in een drankje. Daar werd afgesproken om niet alleen de winkels in te gaan, en om 12.00 uur weer te verzamelen. De jeugd ging op stap, shoppen voor familie en vriend(in). We hebben Paramaribo niet leeggekocht, maar menig shirtje (I love SU) en souvenirtje werd binnengehaald. Met een taxi ging een deel van de groep terug naar het hotel, maar de diehards liepen natuurlijk.

Tot 14.00 uur hadden we beschikking over de kamer, na een douche en iets te eten ging het om 15.00 uur richting Zanderije, het internationale vliegveld van Suriname. Op tijd vlogen we die avond terug naar Nederland. De reis verliep uitstekend en om 8.19 uur landden we op Schiphol. Hier werden we opgewacht door Peter Greven en de ouders met een spandoek als welkom.

We mogen terugkijken op een SUPER week, waar onze kanjers hebben laten zien dat er op een ander manier een heleboel valt te leren met, en van, andere culturen en elkaar.