Met je hele team op weg naar een formatieve cultuur, samen met Rivers International School en ICT&E.
Na zoveel positieve ervaringen in de afgelopen jaren, bieden we nu al de opleiding ‘Samen op weg naar een formatieve cultuur’ voor het schooljaar ’25- ’26 aan.
Ruim op tijd om in de planning van dat schooljaar een aantal dagen vrij te houden, zodat het hele schoolteam inspiratie kan opdoen om samen jullie formatieve weg vorm te geven.
Al vijf jaar begeleiden wij, Bob Hofman en Manon van Herwijnen, scholen in hun ontwikkeling naar meer eigenaarschap van leren voor hun leerlingen, door het ontdekken en toepassen van een formatieve werkwijze. Dit doen we samen met het team van Rivers International School in Arnhem.
In een school met een formatieve cultuur leert en handelt iedereen formatief: leerlingen, docenten en schoolleiders, maar ook ouders dragen bij aan groei en welbevinden. Samen vragen zij zich af: ‘Wat willen wij dat onze leerlingen leren?’
Tot nu toe volgden twee of drie collega’s van één school, samen met 15 deelnemers van andere scholen, dit opleidingstraject, om zich aan het eind van het schooljaar ‘formatieve kartrekkers’ of ‘experts’ te mogen noemen. Van de tien opleidingsdagen waren we vier dagen welkom op Rivers International. Door de deelnemers werd deze onderdompeling beleefd als een ‘openbaring’: “Het kan dus echt!”
De dagen op Rivers zijn zo inspirerend, omdat er weinig andere PO school in Nederland te vinden zijn, waar ‘Visible Learning’ en ‘Formative Assessment’ zo zichtbaar en voelbaar in de genen en cultuur van de school verweven is. Een prachtige manier om eigenaarschap van leren en inzicht in het eigen leerproces in de praktijk te ervaren!
Er was één flinke maar; telkens werd door deelnemers verteld hoe moeilijk het is om na een opleidingsdag, weer terug in de eigen school, hun bevlogenheid en kennis door te geven aan hun collega’s. Daar moeten we toch echt iets mee, vonden wij en het team van Rivers.
We nodigen een aantal schoolteams uit, om voor een jaar een professionele en persoonlijke samenwerking aan te gaan met de collega’s van Rivers International en ICT&E. Met de neuzen dezelfde kant op, bewegen we naar een formatieve cultuur op je school. Het wederzijds opdoen van inspiratie en collegiaal delen van kennis en kunde staat gedurende een heel schooljaar centraal.
De collega’s van Rivers delen graag in alle openheid en eerlijkheid hun expertise en overtuigingen, maar ook hun uitdagingen en valkuilen tijdens het formatieve veranderingsproces. Zij zijn kundig in het begeleiden van alle ‘lagen’ in jullie school tijdens de eerste stappen naar een formatieve cultuur. Tijdens het jaar van samenwerking is wederkerigheid het uitgangspunt; in de overtuiging dat je ‘niet ziek hoeft te zijn om beter te worden’ hebben zij zelf ook de wens om te blijven groeien, om wederzijds ‘good practices’ te delen en inspiratie op te doen. Zo hebben de teams van beide scholen er profijt van.
Rivers International gebruikt Engels als voertaal, maar de meesten zijn prima in staat om ook in het Nederlands iets toe te lichten.
Het speerpunt ligt bij de begeleiding van een professioneel leerproces:
Om samen met je team de belangrijkste formatieve aspecten te begrijpen, aan te leren en toe te passen; op management, leerkracht- en leerlingniveau.
Om een ontwikkeling in gang te zetten waarbij leerlingen meer in de ‘aan- stand’ komen: vaak geactiveerd worden om zelf op zoek te gaan, echt eigenaarschap te ervaren, verantwoordelijkheid te voelen. Te leren om telkens met hun leerkracht en met klasgenoten te overleggen waar ze staan, waar ze naartoe willen en welke stappen ze dan moeten nemen.
Om als leerkracht te leren hoe je als team een doorgaande lijn ontwikkelt in het aanleren en toepassen van vaardigheden.
Hoe ‘leren zichtbaar’ kan worden, door helderheid te bieden in leerdoelen en succescriteria, door een veilige sfeer te creëren waarin feedback geven en ontvangen onmisbaar is, door fouten te mogen maken in een gezonde groei-mindset.
Intake – afstemmen: In mei of juni 2025 starten we het traject met een intake op jullie school door Manon en Bob. We nemen samen de leervragen en wensen m.b.t. de specifieke invulling van het traject door.
Inlezen: In september bereiden jullie het bezoek aan Rivers voor door het bestuderen van een aantal documenten en podcasts.
Bezoek van het Rivers team op woensdag 1 oktober: Dan is een team van 6-7 leerkrachten van Rivers uit de onder-, midden- en bovenbouw voor een dag te gast op jullie school. Het doel van dit bezoek is om vóór het bezoek van het hele schoolteam aan Rivers in Arnhem, een persoonlijke band met jullie team tot stand te brengen.
Daarnaast stel het Rivers-team zich tot doel om
– lesideeën en – ontwerp te kunnen bespreken binnen de authentieke omgeving van de deelnemende school.
– bestaande ‘best practices’ in de deelnemende school te identificeren.
– de Rivers-pedagogiek en innovaties af te stemmen op jullie schoolomgeving en uitdagingen en beperkingen te bespreken.
– van elkaar te leren en goede praktijken te delen.
Voorbereidende avond in Elst (of op de eigen school):Uit ervaring is gebleken dat een krachtige opmaat, de avond voor het bezoek aan Rivers, bijdraagt aan een goede focus en een hoge opbrengst van de opleidingsdag op deze school. Dat doen we bij voorkeur de avond ervoor in een hotel in Elst, met diner en overnachting. Zie hieronder de ervaringen van het team van ‘De Hoeksteen’.
Op bezoek bij Rivers in Arnhem: In het programma op Rivers is ruimte voor max 25 personen per dag.
In de ochtend zijn er klasbezoeken waarbij de leerkrachten zich verdelen over de onder-, midden- en bovenbouw. We ronden de ochtend af met een reflectie op de lesobservaties en stellen samen vragen op voor het Q&A-deel in de middag.
Aan de gezamenlijke lunch nemen ook de Rivers leerkrachten deel die op 1 oktober jullie school bezochten.
Het middagdeel starten we met een Q&A met het Rivers team en observeren we een PLG overleg.
Om te vervolgen met een actieve, hands-on analyse van de eigen leervragen en schoolvisie op (formatieve) onderwijsontwikkeling op jullie eigen school.
De opbrengst van de middag maakt duidelijk hoe de twee opleidingsdagen op de eigen school ingevuld kunnen worden.
Voor het bezoek aan Rivers zijn vier data beschikbaar:
Woensdag 8 oktober 2025
Woensdag 15 oktober 2025
Woensdag 12 november 2025
Woensdag 19 november 2025
Werkdagen met het hele team: Op twee nader in te plannen werkdagen met het hele team stellen we een programma samen dat bijdraagt aan de gewenste formatieve onderwijsontwikkeling. Te denken valt aan thema’s als:
De twee werkdagen vallen bij voorkeur in de periode november 2025 t/m februari 2026, waarbij we op de tweede dag terugblikken op de opbrengst van de tussenliggende periode.
Evaluatie met ICT&E: In juni 2026 bespreken we de opbrengsten van deze schoolbrede opleiding.
Evaluatie met het Rivers team op 17 juni 2026: Dan bezoeken de collega’s van Rivers opnieuw jullie school, om veranderingen die in gang zijn gezet te bespreken en samen naar volgende stappen te kijken.
De totale kosten bedragen € 22.950,-
*Indien de school ervoor kiest de opmaat op de eigen school te doen wordt en een bedrag van € 4.000, – in mindering gebracht.
Wat was de aanleiding voor jullie vraag aan Bob en Manon om bij Rivers te gast mogen zijn?
De Hoeksteen is al een aantal jaren bezig met het implementeren van Visible Learning ofwel een formatieve cultuur. Door wisselingen in het team zijn er bepaalde opvattingen en aannames ontstaan hoe dat eruit moet zien. Niet iedereen kon zich hier volledig achter scharen waardoor het proces stroef verliep en frustratie met zich meebracht.
Om dat proces weer op gang te helpen vonden wij het belangrijk dat teamleden vooral weer geïnspireerd werden. Ik was al eens bij Rivers op bezoek geweest en had dit als bijzonder inspirerend ervaren. Wij gunden ons team eenzelfde ervaring. Een plek waar we mooie voorbeelden van een formatieve cultuur konden zien.
Wat waren voor jullie de waardevolle componenten in de opbrengst van het ‘Rivers traject’? Hoe geeft dit traject jullie handvatten gegeven bij het verdere verloop van de onderwijsontwikkeling op school?
Het bezoek heeft zo’n beetje alle aannames en vooronderstellingen van teamleden weggenomen. Het hele team kwam geïnspireerd en enthousiast terug.De warme ontvangst, de open houding en gastvrijheid van Rivers heeft hier heel duidelijk aan bijgedragen. Er is echt tijd en ruimte voor ons vrijgemaakt waardoor we ook echt de diepte in konden en we een duidelijke context hadden bij de lesbezoeken.
Het resultaat is dat alle neuzen in het team dezelfde kant opstaan. Een gezamenlijk gevoel dat we formatief willen werken en dat we hebben gezien dat dat geen vastgelegd protocol is maar waar we als team gezamenlijk onze weg in kunnen vinden. Dat heeft een hele positieve bijdrage aan ons ontwikkeltraject gegeven. Ik heb als directeur nog niet eerder meegemaakt dat een week na een ‘studiedag’ van alles in de school is gebeurd. Collega’s zijn bij elkaar gaan zitten en hebben de eerste opbrengsten al direct in het onderwijs toegepast en zichtbaar gemaakt in het lokaal. Dat is spontaan gebeurd en daar is geen coördinatie aan te pas gekomen. Er wordt volop geëxperimenteerd. Collega’s zijn intrinsiek gemotiveerd.
Het model dat Bob en Manon hanteren: ‘formatief handelen – formatief leren – formatief werken – formatieve cultuur’ is een heel goed en bruikbaar uitgangspunt voor verdere ontwikkeling in de school.
Jullie kozen voor een ‘2-daagse’, waarbij we op de dag voor het Rivers bezoek een gezamenlijk diner, focus/werkavond en overnachting in Elst afspraken. Wat was terugkijkend de toegevoegde waarde aan deze ‘aanloop’?
De meerwaarde om op locatie in Elst het bezoek voor te bereiden en daaraan een overnachting te koppelen was dat iedereen uit de dagelijkse hectiek van alledag was. De focus lag volledig op het voorbereiden van het bezoek. Daar is rust en ruimte voor.
Daarnaast hebben jullie deze voorbereiding op serieuze maar toch een ontspannen manier ingevuld waardoor het verblijf in het wapen van Elst verbinding in het team versterkt. De start van de dag van het bezoek heeft ook een hele duidelijke meerwaarde. Samen ontbijten, niemand die vanuit een stressvolle ochtend start thuis of in het verkeer naar het bezoek komt. Door de voorbereiding de avond ervoor heeft iedereen heel scherp waar we naar kijken. Dat maakt het bezoek effectiever en levert beduidend meer diepgang op.
Wat zou je verder nog met ons willen delen?
Wij vinden het ook heel waardevol dat teamleden van tevoren een presentatie hebben voorbereid. De presentaties waren het resultaat van de vraag van Bob en Manon om vooraf gedeelde documentatie en ‘formatieve handboeken’ (gemaakt door eerdere deelnemers) te bestuderen. Dat zorgde al voor een goede mindset en verbinding met het onderwerp.
Het bezoek aan Rivers leeft nog steeds op De Hoeksteen. Het inzicht dat je als team je eigen richting bepaalt en daar eigenaarschap over hebt is een belangrijke opbrengst geweest voor de Hoeksteen.
Collega’s zijn weer verbonden met het thema formatieve cultuur. Daarnaast is teambuilding voor ons een mooie bijvangst geweest. Een gezamenlijke studiereis heeft de dynamiek in ons team positief veranderd. Wij zijn ook onder de indruk van de gastvrijheid en openheid van het team van Rivers. Zij stralen trots uit en dat voel je in alles. Ook dat werkt zeer inspirerend.
In het nieuwe aanbod komen teamleden van Rivers ook op locatie. Ik vind dat een prachtige aanvulling! Daarmee krijg je tijdens het bezoek ook echt maatwerk en kun je samen met het Rivers team de lijn met de eigen praktijk goed leggen. Wat mooi dat zij dit willen en kunnen doen.
