Samen met Rivers International School in Arnhem begeleiden Bob Hofman en Manon van Herwijnen al jaren schoolteams die een (meer) formatieve manier van werken en leren willen ontwikkelen.
In schooljaar ‘25-’26 bieden we schoolteams 2 opties aan:
Een inspiratiedag op Rivers, of een begeleidingstraject met 2 extra studiedagen.
Omdat we ons kunnen voorstellen dat je eerst een goed beeld moet krijgen van het werken en leren op een school met een formatieve cultuur, bieden we een inspiratiedag op PO Rivers International in Arnhem aan. We ervaren dan hoe het hele Rivers team in nauwe samenwerking zorgt voor een prachtig (formatief) klimaat waar met veel plezier en resultaat wordt geleerd en gewerkt!
De middag of avond vóór de inspiratiedag maken we samen een kijkwijzer. Ook zorgen wij vooraf voor materiaal en literatuur, zodat het hele team kennis opdoet en enthousiast en goed geïnformeerd aan de inspiratiedag begint.
Als afronding van de studiedag bespreken we samen de opbrengst en eventuele wensen tot verdieping.
Intake: in mei of juni 2025 starten we met een intake op jullie school. We nemen samen de leervragen en wensen m.b.t. de specifieke invulling door en bespreken de voorbereiding.
Inlezen: ruim voor het bezoek aan Rivers bestuderen jullie een aantal documenten en podcasts.
Studiemiddag of studieavond: de dag vóór de inspiratiedag maken we een kijkwijzer, mede aan de hand van de (lees)opdrachten.
Inspiratiedag: op een woensdag naar keuze in schooljaar ’25 – ’26.
Met een tijdsinvestering voor het team van 2 extra studiedagen en tussentijdse formatieve opdrachten, die aansluiten bij de werkwijze en aanpak van jullie school, kan het hele schoolteam concrete invulling gaan geven aan formatief werken en leren.
Aan het begin van het schooljaar komen 3 collega’s van Rivers naar jullie school om (tijdens een gewone lesdag) te ervaren waar jullie trots op zijn, hoe jullie je onderwijs vorm geven en op welke verbeteringen jullie de focus willen leggen.
Samen met je team ga je de belangrijkste formatieve aspecten begrijpen en toepassen; op management, leerkracht- en leerlingniveau.
Om een ontwikkeling in gang te zetten waarbij leerlingen meer in de ‘aan- stand’ komen: vaak geactiveerd worden om zelf op zoek te gaan, echt eigenaarschap te ervaren, verantwoordelijkheid te voelen. Te leren om telkens met hun leerkracht en met klasgenoten te overleggen waar ze staan, waar ze naartoe willen en welke stappen ze dan moeten nemen.
Om als leerkracht te leren hoe je als team een doorgaande lijn ontwikkelt in het aanleren en toepassen van vaardigheden.
Hoe ‘leren zichtbaar’ kan worden, door helderheid te bieden in leerdoelen en succescriteria, door een veilige sfeer te creëren waarin feedback geven en ontvangen onmisbaar is, door fouten te mogen maken in een gezonde groei-mindset.
Gedurende het schooljaar is er geregeld overleg over de voortgang van het oefenen van formatieve aspecten, met Manon en Bob als begeleiders en met de collega’s van Rivers, die begin juni weer op school komen om samen te evalueren en evt. volgende stappen te bepalen.
Intake: in mei of juni 2025 starten we met een intake op jullie school. We nemen samen de leervragen en wensen m.b.t. de specifieke invulling door en bespreken de voorbereiding.
Bezoek van het Rivers team op jullie school: op woensdag 1 oktober. Een team van 3-4 leerkrachten van Rivers uit de onder-, midden- en bovenbouw is dan een dag bij jullie te gast. Het doel van dit bezoek is om vóór het bezoek van het hele schoolteam aan Rivers in Arnhem, een persoonlijke band met jullie team tot stand te brengen. Begin juni komen zij nogmaals om het traject samen te evalueren.
Voorbereidende studiemiddag of -avond: een krachtige opmaat vóór het bezoek aan Rivers draagt bij aan een goede focus en een hoge opbrengst van de dag op deze school. We bieden ook de mogelijkheid om deze teambijeenkomst de avond ervoor in een hotel, met diner en overnachting, te organiseren.
Inspiratiedag: op een woensdag naar keuze in schooljaar ’25 – ’26.
Twee studiedagen: nader in te plannen werkdagen met het hele team, met een programma dat bijdraagt aan de gewenste formatieve onderwijsontwikkeling. Te denken valt aan thema’s als:
We weten dat leerlingen de beste resultaten boeken als ze niet leren voor een beoordeling, maar als voor hen zichtbaar is dát ze leren en wát ze leren. Leerlingen groeien als ze eigenaar worden van hun eigen leerproces, door meer inzicht te krijgen in hun eigen leerdoelen en de succescriteria. Door het ontwikkelen van reflectie op het eigen leren en feedback geven en ontvangen van klasgenoten groeien zelfstandigheid, trots én de leeropbrengst.
In een school met een formatieve cultuur leert en handelt iedereen formatief: leerlingen, docenten en schoolleiders, maar ook ouders dragen bij aan groei en welbevinden. Samen vragen zij zich af: ‘Wat willen wij dat onze leerlingen leren?’
De dagen op Rivers zijn zo inspirerend, omdat er weinig andere PO scholen in Nederland te vinden zijn, waar ‘Visible Learning’ en ‘Formative Assessment’ zo zichtbaar en voelbaar in de genen en cultuur van de school verweven is. Een prachtige manier om eigenaarschap van leren en inzicht in het eigen leerproces in de praktijk te ervaren!
De collega’s van Rivers delen graag in alle openheid en eerlijkheid hun expertise en overtuigingen, maar ook hun uitdagingen en valkuilen tijdens het formatieve veranderingsproces. Zij zijn kundig in het begeleiden van alle ‘lagen’ in jullie school tijdens de eerste stappen naar een formatieve cultuur. Tijdens het jaar van samenwerking is wederkerigheid het uitgangspunt; in de overtuiging dat je ‘niet ziek hoeft te zijn om beter te worden’ hebben zij zelf ook de wens om te blijven groeien, om wederzijds ‘good practices’ te delen en inspiratie op te doen. Zo hebben de teams van beide scholen er profijt van.
Rivers International gebruikt Engels als voertaal, maar de meesten zijn prima in staat om ook in het Nederlands iets toe te lichten.
Het Rivers-team stelt zich tot doel om:
– lesideeën en – ontwerp te kunnen bespreken binnen de authentieke omgeving van de deelnemende school.
– bestaande ‘best practices’ in de deelnemende school te identificeren.
– de Rivers-pedagogiek en innovaties af te stemmen op jullie schoolomgeving en uitdagingen en beperkingen te bespreken.
– van elkaar te leren en goede praktijken te delen.
Wat was de aanleiding voor jullie vraag aan Bob en Manon om bij Rivers te gast mogen zijn?
De Hoeksteen is al een aantal jaren bezig met het implementeren van Visible Learning ofwel een formatieve cultuur. Door wisselingen in het team zijn er bepaalde opvattingen en aannames ontstaan hoe dat eruit moet zien. Niet iedereen kon zich hier volledig achter scharen waardoor het proces stroef verliep en frustratie met zich meebracht.
Om dat proces weer op gang te helpen vonden wij het belangrijk dat teamleden vooral weer geïnspireerd werden. Ik was al eens bij Rivers op bezoek geweest en had dit als bijzonder inspirerend ervaren. Wij gunden ons team eenzelfde ervaring. Een plek waar we mooie voorbeelden van een formatieve cultuur konden zien.
Wat waren voor jullie de waardevolle componenten in de opbrengst van het ‘Rivers traject’? Hoe geeft dit traject jullie handvatten gegeven bij het verdere verloop van de onderwijsontwikkeling op school?
Het bezoek heeft zo’n beetje alle aannames en vooronderstellingen van teamleden weggenomen. Het hele team kwam geïnspireerd en enthousiast terug.De warme ontvangst, de open houding en gastvrijheid van Rivers heeft hier heel duidelijk aan bijgedragen. Er is echt tijd en ruimte voor ons vrijgemaakt waardoor we ook echt de diepte in konden en we een duidelijke context hadden bij de lesbezoeken.
Het resultaat is dat alle neuzen in het team dezelfde kant opstaan. Een gezamenlijk gevoel dat we formatief willen werken en dat we hebben gezien dat dat geen vastgelegd protocol is maar waar we als team gezamenlijk onze weg in kunnen vinden. Dat heeft een hele positieve bijdrage aan ons ontwikkeltraject gegeven. Ik heb als directeur nog niet eerder meegemaakt dat een week na een ‘studiedag’ van alles in de school is gebeurd. Collega’s zijn bij elkaar gaan zitten en hebben de eerste opbrengsten al direct in het onderwijs toegepast en zichtbaar gemaakt in het lokaal. Dat is spontaan gebeurd en daar is geen coördinatie aan te pas gekomen. Er wordt volop geëxperimenteerd. Collega’s zijn intrinsiek gemotiveerd.
Het model dat Bob en Manon hanteren: ‘formatief handelen – formatief leren – formatief werken – formatieve cultuur’ is een heel goed en bruikbaar uitgangspunt voor verdere ontwikkeling in de school.
Jullie kozen voor een ‘2-daagse’, waarbij we op de dag voor het Rivers bezoek een gezamenlijk diner, focus/werkavond en overnachting in Elst afspraken. Wat was terugkijkend de toegevoegde waarde aan deze ‘aanloop’?
De meerwaarde om op locatie in Elst het bezoek voor te bereiden en daaraan een overnachting te koppelen was dat iedereen uit de dagelijkse hectiek van alledag was. De focus lag volledig op het voorbereiden van het bezoek. Daar is rust en ruimte voor.
Daarnaast hebben jullie deze voorbereiding op serieuze maar toch een ontspannen manier ingevuld waardoor het verblijf in het wapen van Elst verbinding in het team versterkt. De start van de dag van het bezoek heeft ook een hele duidelijke meerwaarde. Samen ontbijten, niemand die vanuit een stressvolle ochtend start thuis of in het verkeer naar het bezoek komt. Door de voorbereiding de avond ervoor heeft iedereen heel scherp waar we naar kijken. Dat maakt het bezoek effectiever en levert beduidend meer diepgang op.
Wat zou je verder nog met ons willen delen?
Wij vinden het ook heel waardevol dat teamleden van tevoren een presentatie hebben voorbereid. De presentaties waren het resultaat van de vraag van Bob en Manon om vooraf gedeelde documentatie en ‘formatieve handboeken’ (gemaakt door eerdere deelnemers) te bestuderen. Dat zorgde al voor een goede mindset en verbinding met het onderwerp.
Het bezoek aan Rivers leeft nog steeds op De Hoeksteen. Het inzicht dat je als team je eigen richting bepaalt en daar eigenaarschap over hebt is een belangrijke opbrengst geweest voor de Hoeksteen.
Collega’s zijn weer verbonden met het thema formatieve cultuur. Daarnaast is teambuilding voor ons een mooie bijvangst geweest. Een gezamenlijke studiereis heeft de dynamiek in ons team positief veranderd. Wij zijn ook onder de indruk van de gastvrijheid en openheid van het team van Rivers. Zij stralen trots uit en dat voel je in alles. Ook dat werkt zeer inspirerend.
In het nieuwe aanbod komen teamleden van Rivers ook op locatie. Ik vind dat een prachtige aanvulling! Daarmee krijg je tijdens het bezoek ook echt maatwerk en kun je samen met het Rivers team de lijn met de eigen praktijk goed leggen. Wat mooi dat zij dit willen en kunnen doen.
