Enthousiast geworden door deze reflecties?
Van 20 – 25 september 2015 gaan we weer naar Finland!
Wat heeft de afgelopen week mij (en mijn school) gebracht?
Heel veel, dat is duidelijk. Zo veel dat ik sinds mijn thuiskomst alleen nog maar aan het ordenen ben geweest, mijn hoofd zit nog steeds vol. We hebben allereerst waar voor ons geld gekregen: een gedegen, goed opgebouwd programma met een juiste balans tussen hard werken en ontspanning. Heel goed dat we gedwongen werden meteen te reflecteren in themaverslagen en dagverslagen. De uitwissezling met collega’s van onze groep en ook met de collega’s in Finland was uitermate waardevol. Deel uitmaken van een organisatie in ontwikkeling – wat elke school hoort te zijn – betekent dat je zelf moet willen leren, op elk gebied.
Geleerd
Ik heb in de afgelopen week heel veel geleerd en denk na over mogelijkheden tot concrete toepassing. Die mogelijkheden zie ik zeker in mijn eigen lespraktijk, op het gebied van lesopbouw, toetsvormen, etc. Het modulaire systeem, waarbij initiatief en verantwoordelijkheid veel meer bij de leerlingen komen te liggen, wil ik proberen uit te werken, voor mijn eigen vak, maar ook op schoolniveau, met name in klas 5 en 6. Het was fijn om bevestiging te krijgen in de overtuiging dat taal de sleutel is tot alle informatieverwerving en persoonlijke ontwikkeling. Ik wil ook mijn collega’s aan het lezen krijgen. In onze school wil ik het gesprek met collega’s aangaan over lesinhouden en manieren om onderwijs te geven. Onze docenten zijn allemaal heel goed in hun vak, maar niet iedereen ziet het belang van een pedagogische houding waarin vertrouwen de basis is.
Op reis
Ik vond het fijn dat we een eenpersoonskamer hadden in een goed hotel, dat we met de KLM vlogen, dat we iedere dag goed aten. Die benadering past bij de Finse scholen die we bezocht hebben. Ik vond het bijvoorbeeld een verademing dat er in de kantines werd gegeten van echte borden, dat er in de Saunalahti Koulu koffie werd gedronken uit Arabia servies, kortom dat ook daarin kwaliteit voorop stond
Begeleiding
De begeleiding van Bob en Gert was uitstekend: jullie waren altijd bereid om te helpen, maar gingen wel uit van zelfredzaamheid van de deelnemers. Zo voorkwamen jullie dat we te afhankelijk van jullie werden. Allebei zijn jullie optimistische mensen. Ik kan niet nalaten om de beroemde openingszin van het Titaantjes van Nescio te citeren: ‘Jongens waren we – maar wel aardige jongens.’ Dat verhaal moeten jullie echt lezen als je het nog niet gedaan hebt. Het gaat over dromen en wat er van die dromen terecht komt. Ik heb jullie ervaren als zorgzame leiders. Ik ben heel blij dat ik deze reis heb kunnen maken en ik ben in voor een volgende trip. Ik hoop zeker naar de ontmoetingsdag in april te komen.
Evaluatie : Wat brengt een week Finland mij en mijn school?
Nu ik weer een week thuis ben en een drukke schoolweek achter de rug heb, ben ik voor het eerst in de gelegenheid de indrukken te laten indalen en op een rij te zetten.
Interactie
Allereerst vond ik de interactie met de deelnemersgroep en de reisleiders boven verwachting. Hoewel we onderling verschillen in functies en schooltype hadden we allemaal iets gemeenschappelijks: de wil om ons onderwijs beter maken, de motivatie om onszelf of de school te ontwikkelen. Iedereen was oprecht nieuwsgierig naar het geboden programma en de uitwisseling bij de dagelijkse reflectie was echt stimulerend. Daardoor ontstond al snel een samenhang in de groep. De organisatie van de reis en het verblijf in Finland waren uitstekend. Er is gekozen voor kwaliteit, zowel in vervoer als in keuze van hotel en restaurants. Het ontbrak ons aan niets en daardoor konden we ons volledig richten op ons doel, maar konden we ook genieten. Want het is wel intensief. Het bezoek aan Suomenlinna en het vrije dagdeel op de woensdag brachten een welkome balans. Ik heb erg genoten van die dag.
Bezoek aan scholen.
Het bezoek aan de scholen was bijzonder. Hoewel verschillend van elkaar hebben ze alle vier indruk op mij gemaakt. Wat blijft hangen:
Vertrouwen
Ik ben er nog meer van overtuigd geraakt dat het schenken van vertrouwen aan docenten en het faciliteren en ondersteunen van hun kerntaak het onderwijs ten goede komt.
Ik ben jaloers op de uitrusting en toerusting op Finse scholen.
Ik constateer dat het Finse onderwijs veelal klassikaal, frontaal en traditioneel is. Kennelijk leidt dat tot goede resultaten en moeten we ons hier niet van alles laten aanpraten.
Ik ben nog steeds sceptisch over het inclusieve karakter en de aandacht voor diversiteit in de Finse bovenbouw. Onze vrije schoolkeuze en de instroom naar niveau zijn toch ook de moeite waard.
Terug in de eigen school dacht ik: wat zou ik de Finnen laten zien als ze bij ons te gast zouden zijn? Zo’n studiereis doet je kritisch maar soms ook wel weer tevreden kijken naar je eigen school.
Nienke Eijgelaar
Inmiddels een dikke week weer thuis. Wat heeft Finland mij gebracht, nu ik er met iets meer afstand naar kijk?
Allereerst heb ik het heel inspirerend gevonden om 6 dagen lang zo intensief met collega’s (bekende en onbekende) op te trekken: van ontbijt tot het laatste uurtje in de bar van het hotel gingen de gesprekken voor een groot deel over onderwijs! De bezoeken aan de vier Finse scholen waren daarbij een onuitputtelijke inspiratiebron. En daarnaast was het ook gewoon een hele fijne groep, waarin ik me prima thuis heb gevoeld. Veel collega’s op school hebben afgelopen week gevraagd wat ik er op onze school met de opgedane ervaringen ga doen.
Op die vraag is natuurlijk niet meteen een concreet antwoord te geven, maar ten aanzien van twee onderwerpen weet ik zeker dat er in onze school iets zichtbaar gaat worden van de Finlandreis:
Vertrouwen
Ik heb in Finland gezien dat het heel belangrijk is als school een duidelijke visie en missie te hebben, die door alle collega’s gedragen wordt. Vervolgens is het belangrijk dat schoolleiding en docenten vertrouwen in elkaar hebben, en dat docenten de ruimte krijgen om vanuit die visie en missie het onderwijs verder te ontwikkelen, op onze locatie samen met hun vakgroepgenoten, maar daarnaast ook samen met andere collega’s binnen de afdeling. En dat het belangrijk is dat docenten daarbij hun professionaliteit verder ontwikkelen, en daar ook zelf verantwoordelijkheid voor dragen. Vertrouwen is niet af te dwingen, maar, zoals rabijn Soetendorp het zei in de Comeniuslezing eind augustus: elke ontmoeting is een kans om daaraan te werken. En vertrouwen is niet voor niets één van de kernwaarden van onze school (dit cursusjaar ook nog eens als centraal thema gekozen!). Samen met Wim volg ik momenteel een leergang Strategisch HRM. Als thema van de opdracht die we moeten uitwerken hebben we gekozen voor de vakgroepen: hoe kunnen we vakgroepen zelfstandig meer opbrengstgericht laten werken? Bij de uitwerking hiervan zal Finland zeker als inspiratiebron gaan dienen!
Toetsing en evaluatie
Voordat we naar Finland gingen had ik al het idee dat er bij ons op school veel te veel (schriftelijk) getoetst wordt en dat dit vaak het echte leren in de weg staat, zowel in de onder- als de bovenbouw. Ik zou heel graag het leerproces zelf weer meer centraal stellen, zoals in Finland ook meer het geval is. Argument voor docenten op onze school is vaak dat leerlingen veel toetsen nodig hebben als stok achter de deur om te leren. Maar dat komt volgens mij omdat wij de leerlingen vanaf de eerste week dat ze bij ons op school zitten zo conditioneren. Willen we wat veranderen, dan zullen we dat vanaf de basis in klas 1 moeten doen. Aan de kwaliteit van toetsing hebben we in de voorgaande jaren meerdere keren aandacht besteed tijdens studiemiddagen e.d. Ik zou nu veel meer willen focussen op de rol van toetsing. Inmiddels heb ik samen met de teamleider onderbouw en de teamleider havo bb afgesproken dat we op onze locatie met dit thema aan de slag gaan en onszelf al als huiswerk opgegeven om in het thema te duiken en gedachten op papier te zetten. Kortom: dit zijn twee thema’s waarvoor Finland me niet alleen inspiratie heeft opgeleverd, maar waar ik ook concreet mee aan de slag ga, samen met mijn collega’s.
Tineke Harmsma, 13 oktober 2014
Algemeen
Het is nu inmiddels anderhalve week geleden dat wij zijn teruggekomen uit Finland. Mijn hoofd zit nog steeds vol met alle indrukken die wij tijdens deze reis hebben opgedaan. Ik kijk terug op een fantastische week, mede dankzij de goeie organisatie van Bob en Gert.
De sfeer onderling in de groep was goed; het klikte met iedereen. Dat maakte de reis ook zo gezellig. We zijn allemaal gemotiveerde onderwijsmensen, waardoor er de hele dag door fijne gesprekken plaatsvonden. Wij zaten in een goed hotel, mooi centraal gelegen en ik vond het fijn dat we allemaal een eigen kamer hadden. We hebben elke avond heerlijk gegeten en het uitstapje naar Suomenlinna was een mooi aanvulling op het programma. Gelukkig hadden we op zondagmiddag even tijd om Helsinki te bekijken en op een later tijdstip heb ik met een groepje nog de grotkerk bezocht. Een bijzondere kerk.
Schoolbezoeken
Van de vijf schoolbezoeken hebben Lumon Lukio in Vantaa en de Viikki-opleidingsschool de meeste indruk op mij gemaakt. Niet alleen de geweldige faciliteiten van Lumon Lukio (natuurlijk dankzij de gemeente) waren bijzonder, ook de verdeling van drie leerjaren in modules, waarbij de leerlingen hun eigen lesprogramma konden samenstellen, spraken mij erg aan. Ook de Viikki-opleidingsschool had een prachtig gebouw, maar het meest bijzondere hieraan was de combinatie van onderwijs gecombineerd met de lerarenopleiding.
Op Saunalahti Koulu zag je duidelijk een gedragen onderwijsvisie, ook hier weer gehuisvest in een prachtige school. Opvallend vond ik hier de relaxplekken voor de leerlingen. Toch had ik voor mijn eigen beeld in plaats van deze basisschool liever een school voor het voortgezet onderwijs bezocht.
Het bezoek aan Varia Vantaa Vocational School op woensdagochtend was optioneel. Ik ben mee geweest en ik vond het een waardevolle aanvulling op het programma. Deze school stond in een armere wijk. Dit zag je terug in de populatie en de problemen op school, zoals veel drop-outs. Het stelde mijn beeld van het Finse onderwijs wel iets bij.
Opvallend op alle scholen vond ik de rust, de orde en de netheid binnen de gebouwen. Misschien heeft dit ook wel te maken met de geaardheid van de Finnen. Wat ik ook leuk vond om mee te maken was het tussen de middag warm eten op de scholen. Voor een gering bedrag was men toch in staat om een prima maaltijd te bereiden.
Het vertrouwen van directie in docenten en van docenten in leerlingen vond ik opvallend anders dan in Nederland. Hier zouden we een voorbeeld aan kunnen nemen.
Wat neem ik mee naar onze eigen school?
Ik voelde mij de afgelopen week een beetje een ambassadeur voor onderwijsvernieuwing. Collega’s, familie, vrienden en bekenden, iedereen wilde weten hoe de reis was geweest en wat we hadden gedaan. Ik was tijdens de reis al goed gevolgd via Facebook en de link naar ons reisverslag. Mijn leerlingen heb ik de foto’s van onze reis laten zien. Ze waren heel belangstellend en ze vonden het zeer interessant om te horen hoe het onderwijs in Finland is. Veel collega’s hebben mij de vraag gesteld: “Wat zien wij binnenkort van de reis terug op onze school?”. Wat ik in ieder geval wil meenemen is het werken met modules. Of dit school breed ingevoerd kan worden, is nog maar de vraag, maar binnen het vak Nederlands zie ik wel mogelijkheden. Ik heb binnen de sectie in ieder geval al een heel enthousiaste collega. Zoals op heel veel scholen wordt er ook bij ons op school veel getoetst. Dit onderwerp wil ik zeker bespreekbaar maken. Een leuke tip vond ik het docentencafé. Tijdens cursussen merk ik heel vaak dat de behoefte om gezamenlijk over het onderwijs te praten erg groot is, dus als er ruimte voor vrijgemaakt kan worden, dan zal dit vast enthousiast ontvangen worden door collega’s.
Door de reis kijk je ook weer heel goed naar je eigen school en onderwijs en ik kwam tot de conclusie dat het bij ons op school toch nog niet zo slecht is.
Jolanda Osinga, 15 oktober 2014
Studiereis o.l.v. Gert en Bob
Professionaliseren aan de hand van dit thema “Samen op weg naar een professionele cultuur met drie V’s: Vertrouwen, Vakmanschap en Verbinding” . Samen met een groep erg enthousiaste onderwijsmensen ben ik begin september o.l.v. Gert en Bob op studiereis naar Finland geweest. Het was voor mij een erg nuttige en mooie reis. Bob en Gert hadden een strak programma waarin we vele Finse scholen in en rondom Helsinki van verschillende onderwijstypen hebben bezocht (PO, VO, Mbo en indirect WO). Naast dat het een goed programma was, hebben Bob en Gert er voor gezorgd dat we op iedere school in gesprek konden gaan met zeer capabele, intelligente en hardwerkende onderwijsmensen. De gedegen voorbereiding (de groep werd in 4 thematische groepjes onderverdeeld), de positief kritische houding van Bob en Gert en de dagelijkse -/eindevaluatie maakte dat ik een erg goed en volledig beeld heb gekregen van het Finse onderwijs en dit af kon zetten tegen het Nederlandse onderwijs en mijn eigen werkzaamheden binnen het onderwijs. Het is fijn om er achter te komen dat een aantal sterke punten van het Finse onderwijs duidelijk terugkomen in mijn eigen handelen.
Mocht u een volledig en eerlijk beeld willen krijgen van het Finse onderwijs en dit bewust af willen zetten tegen ons onderwijs dan raad ik u aan om een studiereis o.l.v. Bob en Gert te ondernemen.
‘Learning Community’
In Finland zien ze school als een ‘Learning Community’: iedereen leert van elkaar! Onderwijs op basis van vrijheid en vertrouwen. Samen sterk voor de leerling: niet egoïstisch of eigen belang voorop! Dit vond/vind ik heel belangrijk!!!!
Ik ben trots op ons nieuwe onderwijsconcept. Twee jaar geleden zijn we binnen het praktijkonderwijs begonnen met de onderwijsontwikkeling. Het was een sprong in het diepe. We zitten nog volop in het proces, maar langzamerhand kunnen we de vruchten ervan plukken. De basis van het concept is vraaggestuurd onderwijs, dus er wordt uitgegaan van de leerling. Elke leerling heeft een coach, die hem/haar tijdens zijn schoolperiode begeleidt. De ouders worden ook betrokken bij het maken van een plan. In een driehoeksgesprek wordt een I.O.P. (Individueel Ontwikkelings Plan) opgesteld. De leerling mag erover nadenken wat hij wil gaan bereiken en hoe hij dit gaat doen. Het uitgangspunt is zijn uitstroombestemming, waarop het I.O.P. wordt afgestemd.
Binnen ons praktijkonderwijs volgen de leerlingen uit de onderbouw een basisprogramma, waarin alle praktijkvakken worden aangeboden. Vanaf leerjaar 2 draaien de leerlingen mee in het praktijkkeuzeprogramma. Leerlingen kunnen die praktijkvakken kiezen, waarvoor ze interesse hebben. Elke dag staan er 3 uren praktijkkeuze op het programma. De leerlingen hebben allemaal een individueel rooster, waarop af te lezen is welke praktijkkeuzevakken hij/zij heeft gekozen. Deze manier van werken heeft veel weg van de werkwijze op de Lumon Lukio.
We hebben binnen het praktijkonderwijs een vak ‘Keuzeactiviteit’, waarbij leerlingen kunnen kiezen uit bepaalde activiteiten op het gebied van hobby, sport, muziek e.d. (vergelijkbaar met de “Fiësta” op Saunalathi). Echter zouden we dit nog meer kunnen uitbreiden om leerlingen zo nog meer de mogelijkheid te bieden om talenten te ontdekken. Een andere gedachte is om bepaalde vakken op te nemen in het aanbod van praktijkkeuzevakken. Ook theorievakken kunnen misschien wel als een module worden aangeboden. Je kunt dan een basismodule aanbieden (die alle leerlingen moeten behalen) en een module (of meerdere) om zich te verdiepen. Het vak Engels zou zich hiervoor goed laten lenen, omdat de kloof tussen de niveaus bij ons erg groot is. Leerlingen, die de basis beheersen kunnen dan meteen deelnemen aan een volgende module om zich te verdiepen in dit vak. Ook denk ik dat hierin heel goed een verplichte module burgerschapsvorming kan worden opgenomen. Verder kan men in de bovenbouw ook modules als Sollicitatietraining en Budgetteren e.d. worden opgenomen. Ook kunnen hierin misschien docenten vanuit het VMBO (die bij ons in het gebouw zitten) een rol kunnen spelen of een gastdocent of iemand uit het werkveld. Op Lumon Lukio hadden ze bijvoorbeeld een basismodule gymnastiek en daarnaast konden ze nog een module kiezen voor een specifieke sport, waarin ze beter wilde worden. Elke les (course) duurde 75 minuten en ze hadden maximaal 5 lessen per dag. Elke module bestaat uit 22 lesuren.
De docenten in Finland zijn heel gedreven om zich in te zetten voor hun leerlingen. Ze willen het beste uit hen halen. Hiervoor doen ze ook alle moeite! Ze kijken wat een individuele leerling nodig heeft en stemmen hier hun lesprogramma op af. Ze overleggen veel met elkaar. Ze werken ook veel samen. Daarnaast maken ze veel gebruik van verschillende werkvormen. Hierover geven docenten elkaar ook tips. Ze brengen elkaar op ideeën. Docenten kunnen van elkaar leren.
Wij zijn vorig jaar bij ons op school, zowel bij het praktijkonderwijs als het VMBO begonnen met Collegiale Consultatie, waarbij docenten bij elkaar in de les gaan kijken. Aan de hand van een observatielijst geven ze elkaar tips en tops.
De Finse scholen hebben geen druk van een inspectie. Dit is denk ik ook niet nodig, omdat ze zichzelf wel scherp houden. Ze streven naar het beste onderwijs dat ze maar kunnen bieden. Ik denk ook dat het verschil maakt dat je niet ‘zomaar’ docent wordt en het een strenge selectieprocedure is. Je moet presteren als docent wil je het vak blijven uitoefenen (‘voor jou 10 anderen’).
Ik wil hier nog wel een kanttekening plaatsen, want ik geloof niet dat je altijd hoger opgeleid moet zijn, wil je een goede docent zijn. Ik heb voorbeelden in mijn schoolloopbaan meegemaakt dat lager geschoolde personen geweldig les konden geven en dat juist hoger geschoolde personen de leerlingen niet konden ‘bereiken’. Hierover kan wat mij betreft nog wel een discussie plaatsvinden ;-)
Als er een speciaal programma moet worden gemaakt voor een leerling met bijvoorbeeld dyslexie, dan wordt eerst naar het individu gekeken. Ze kijken eerst in hoeverre de leerling in een bepaalde groep past. Het liefst willen ze de leerling opnemen in een ‘gewone’ groep, omdat ze ervan overtuigd zijn dat de leerling beter en meer leert in een ‘gewone’ groep dan in een specifieke groep. Mocht dit niet de juiste oplossing zijn voor deze leerling, dan is er wel de mogelijkheid dat hij/zij in een specifieke groep komt. Maar voorop staat dat uitgegaan wordt van de persoon en niet vanuit het probleem dat de leerling heeft.
De scholen in Finland werken veel samen met de gemeenschap. Hierdoor kunnen de scholen de ruimte delen met de gemeenschap; denk hierbij aan een bibliotheek, een sportzaal, een theater. De kosten zijn daarom ook niet (alleen) voor de school. De warme lunch voor alle leerlingen en docenten op een school wordt bekostigd door de gemeente. Dit zou in Nederland ook een prima uitgangspunt zijn, gezien alle scholen straks een continue-rooster toepassen en de leerlingen tussen de middag niet meer naar huis gaan. Zo kun je er ook verzekerd van zijn dat alle leerlingen in ieder geval tussen de middag een verantwoorde maaltijd krijgen.
Vrijwilligers op school zorgen ervoor dat er extra bijles en aandacht kan worden gegeven aan een groepje leerlingen of een individuele leerlingen. Ouderavonden met bepaalde (opvoedings)thema’s organiseren, zoals ze op Saunalathi deden. Ook organiseerden ze hier Family-meetings, waarbij ouders overdag voor een gesprek op school werden uitgenodigd (en niet zoals bij ons op de avond). Dit doen ze 2 of 3 keer per jaar.
Overige aandachtspunten voor eigen school:
Wat ik een goed uitgangspunt vind, is dat de leerlingen in Finland pas beginnen te leren als ze 7 jaar zijn (ze zijn van mening dat kinderen er dan pas klaar voor zijn) en dat ze pas van school gaan als ze 15/16 jaar zijn (ze zijn van mening dat kinderen dan beter een gerichte keuze kunnen maken). Ook vind ik het goed dat onderwijs gratis en voor iedereen mogelijk wordt gemaakt.
Leerlingen meer betrekken in buitenschoolse activiteiten. We hebben een leerlingenraad, maar ik denk dat het ook een goed idee is om leerlingen te betrekken bij de commissies. Denk hierbij aan de Open Dag, Kerst- en Paasviering, Themaweek organiseren, enz.
Leren door te doen en leren hoe te leren. Elke leerling heeft zijn eigen manier waarop hij/zij het beste informatie opneemt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een visueel ingestelde leerling en informatie beter oppikt als ook iets zichtbaar wordt gemaakt. Niet alleen een momentopname toetsen, maar feedback het hele proces evalueren.
Tweedejaars leerlingen dragen zorg voor de nieuwe leerlingen op school. Als er vragen zijn m.b.t. het schoolgebeuren, dan kunnen de eerstejaars hun vragen stellen aan een ouderejaars, waaraan hij/zij is gekoppeld. Dit is vooral belangrijk in het begin van een schooljaar. Bij ons op school staat dit ook nog op het verlanglijstje om tot uitvoering te brengen. Dit onder de noemer van ‘Tutoring’.
Op de Lumon Lukio hadden ze ‘Hang-out-lessen’: extra lessen in bepaalde vakken (bijvoorbeeld Wiskunde). Ook was er een huiswerk-hangout, waar huiswerk onder begeleiding kan worden gemaakt. Ik vind het goed dat deze mogelijkheid wordt geboden!
Bij de Viiki school hadden de leerlingen hun telefoons zichtbaar in de les. Hier was de afspraak dat wanneer docenten vragen om ze weg te doen dit ook opgevolgd moet worden. Mobiele telefoons worden soms gebruikt in de lessen. Voor bepaalde opdrachten moeten ze internet gebruiken en dan mogen ze gebruik maken van hun telefoon.
Algemeen:
Ik heb de studiereis als FANTASTISCH ervaren! De reis was heel goed georganiseerd. Dan denk ik o.a. aan de wijze waarop de onderlinge communicatie heeft plaatsgevonden, de begeleiding tijdens de reis, de keuze voor de bezochte scholen en het hotel en de restaurants, een handige vervoerspas, enz. Het mooie weer hebben ze niet kunnen vastleggen, maar daarvan hebben we wel mogen genieten! Dit hebben we natuurlijk ook geweldig getroffen!
We hebben in totaal 5 scholen mogen bezoeken, die ons allemaal van interessante informatie hebben voorzien. Het was echt heel leuk om eens in ‘de keuken van een ander’ te kijken en te zien hoe buitenlandse collega’s invulling geven aan en in hun lessen. Het was heel leerzaam om zelf ter plekke te ervaren hoe het Finse onderwijs is geregeld!
Heel fijn dat Bob ook nog heeft kunnen regelen dat we een Vocational School mochten bezoeken. Hier heb ik ook heel veel opgestoken. Geweldig te zien hoe ze op basis van de werkelijkheid hun onderwijs inrichten. We hebben gezien hoe de bouwsector buiten bezig was om een gebouw te vervaardigen (zelfs als de temperaturen ver beneden het vriespunt zijn, gaan ze gewoon door met de lessen buiten, zoals in ‘het echt’). Ook was er een kapperszaak, waar echt klanten een afspraak konden maken en de leerlingen als kapsters fungeerden.
Wat ik heel goed vond is dat elk bezoek meteen dezelfde dag werd geëvalueerd in groepjes, die ingedeeld waren op basis van 4 thema’s. Je hebt alles dan nog vers in het geheugen en doordat je het er samen met anderen over hebt kun je meteen een goed beeld schetsen. Alles werd daarna samengebracht, waardoor er een compleet verslag is ontstaan. Ook de dagverslagen waren erg leuk …. ook voor het thuisfront.
Bovenal vond ik de groep geweldig! Ik heb ontzettend leuke gesprekken gehad, ik heb veel geleerd van een ieder en ik heb veel kunnen lachen met mensen. Echt super! Ik denk met veel plezier terug aan een mooie reis! Ik houd er hele fijn herinneringen aan over, dankzij een ieder die mee was!! Mijn dank en grote complimenten gaan uit naar Gert en Bob, die een pluim verdienen voor de wijze waarop ze alles hebben geregeld, want deze bijdrage heeft er voor gezorgd dat het een geslaagde reis was!
Enthousiast geworden door deze reflecties?
Van 20 – 25 september 2015 gaan we weer naar Finland!
Nog geen reacties
Reacties op deze pagina zijn niet meer mogelijk.
