“Als ik terugblik op mijn studiereis naar Finland dan verwoord ik dat in drie maal de letter I. Inspirerend, interessant en intensief.
Als andere mensen mijn vragen hoe ik de studiereis in Finland heb ervaren, begin ik met het woord inspirerend. Ik heb genoten van het luisteren naar reisgenoten en professionals in het Finse onderwijs over hun werkwijze en visie op het onderwijs. Vol inspiratie, frisse ideeën en vragen ben teruggekeerd naar mijn eigen werkplek. Waarom heeft mijn opleiding zo’n vaststaand programma en vaste ideeën? Waarom kijken wij niet meer naar de mogelijkheden en laten we de leerling mee beslissen en eigenaar worden van zijn eigen leerproces?
Het woord interessant komt naar voren door de gesprekken die ik heb gevoerd met de reisgenoten. Ik ben erachter gekomen dat ik het interessant vind om met andere onderwijsarrangeurs in gesprek te zijn, waarbij het luisteren naar de ander mijn voorkeur heeft. Als docent kan ik nog zoveel van anderen leren, maar vaak zijn we alleen gefocust op onze ‘eigen leerlingen’ en ons ‘eigen onderwijs’. Ik vind het mooi als ik een ander passievol hoor spreken over ‘zijn leerlingen’ en ‘zijn onderwijs’. In deze gesprekken kom ik veel te weten over ‘het waarom’ achter veel beslissingen en keuzes. Deze antwoorden zetten mij aan het denken. Waarom werken wij bij de opleiding waar ik werkzaam ben bijvoorbeeld niet met peer-tutors?
Het is bewezen dat wederzijds leren effectief is (Hattie, 2008) en veel scholen in Nederland werken met dit effectieve concept, waarom wij dan niet?
Het programma heb ik tevens ervaren als intensief. Voor mijn gevoel ben je vierentwintig uur met onderwijs bezig. Als je in de ochtend in de trein op weg bent voor een scholenbezoek spreek je vaak over het onderwijs, want ja..waar moet je het anders over hebben met allemaal onderwijs mensen ☺. Na de schoolbezoeken ga je reflecteren op je leervragen en tijdens het avonddiner, worden alle bevinden, werkwijzen en andere ideeën die we die dag hebben opgedaan nog eens besproken en bekritiseerd.
In zijn totaliteit heeft de reis mij veel gebracht. Deze terugblik wil ik eindigen met een bedank aan Bob en Gert. Jullie zijn professionals die verstand hebben van het onderwijs en het organiseren van een ‘onderwijsreis’. Ik heb het als leerzaam ervaren dat ik meerdere soorten scholen mocht bezoeken, hier veel mocht zien en vragen. Ik vond het heerlijk dat ik alle vijf dagen achter jullie aan kon hobbelen en zeker wist dat ik tijdig op de juiste locatie aan kwam!”
“Terug uit Finland werd ik meteen weer in beslag genomen door allerlei dagelijkse ‘onderwijsbeslommeringen’. Als je dan niet uitkijkt verdwijnen positieve ervaringen snel naar de achtergrond. Toch gaan de gedachten nog vaak terug en ook met de directe Finland-collega’s hebben we het er nog regelmatig over. Wanneer anderen vragen hoe het was, kan ik zeggen: Goed! Een goed georganiseerde reis met een mix van kijken, evalueren, discussiëren en reflecteren over onderwijs.
Wat mij vooral is bijgebleven, is de rust en de ruimte in de scholen die we bezocht hebben. Geen overvolle klassen en luidruchtige leerlingen maar ondanks meerdere excursiegroepen waren ze met hun werk bezig. Leerlingen waren altijd bereid onze vragen te beantwoorden en spraken goed Engels. Het uitgangspunt dat vanaf het eerste leerjaar verantwoordelijkheid voor eigen leren wordt aangeleerd lijkt mij enorm belangrijk. Ook ouders worden hier voortdurend bij betrokken. Dit kwam op iedere school bij elke leeftijd naar voren en gaf een goede motivatie. Waar wij zeggen verplicht naar de bijles werd daar gezegd: de leerling komt uit eigen beweging anders leert hij niet!
Een ander onderwerp wat indruk op mij gemaakt heeft is de vanzelfsprekendheid van professionalisering van de docent. Men wil van elkaar leren en ziet de ander als ook deskundig. Docenten en scholen krijgen ook de nodige feedback van ouders en leerlingen. Uiteraard ging mijn interesse uit naar de Vantaa Vocational School Varia waarbij je al snel een vergelijking met ons eigen ROC maakt. Groot verschil is dat gemiddeld een opleiding 3 jaar duurt waarbij men geen niveau’s kent zoals bij ons.. Hier werkt men ook met modules en kan de leerling tijdens de opleiding gemakkelijk overstappen van de een naar de andere opleiding waarbij het niet vanzelfsprekend is dat men tijd verliest. Het grootste deel van de opleiding bestaat uit praktijklessen met de nodige begeleiding in grote lokalen/ ruimtes met nagebootste praktijksituaties. De ruimte die er op deze school was is vele malen meer dan bij ons maar als ik kijk naar de inrichting van bv de kappersopleiding of de inrichting van de horeca afdeling, dan mogen wij niet klagen. Naast de praktijklessen is er ook een periode van stage in de praktijk.
Als ik nu kijk wat ik graag mee zou willen nemen naar mijn team is dat het leren van elkaar meer vanzelfsprekend wordt. Dat docenten elkaars deskundigheid zien en waarderen.
Ik kijk met veel plezier terug op deze reis die goed begeleid werd door Bob en Gert. Er was naast het intensieve dagprogramma ook tijd voor gezelligheid, lekker eten en een wijntje in de lobby. Kortom zeer de moeite waard mee te maken.”
Van samen werken naar samenwerken (tehdä yhteistyötä)
We zijn inmiddels weer ruim drie weken in Eindhoven aan de slag. We constateren nog iedere dag dat de reis Finland ons veel heeft gebracht. Onze onderlinge intensieve gesprekken over onderwijs samen met onze reisgenoten hebben ons veel ideeën gegeven over hoe we het anders zouden willen. De bezoeken aan de Finse Scholen waren daarbij van onschatbare waarde. We hebben op de maandag na onze reis een presentatie gegeven voor het hele personeel over onze ervaringen, iets dat erg goed werd ontvangen.
Tijdens deze presentatie hebben we de nadruk gelegd op Vertrouwen. Vanuit een duidelijke missie en visie handelen en dat schoolleiders de ruimte aan de docenten geven om het onderwijs verder te ontwikkelen samen met de collega’s, niemand uitgesloten. Het verder ontwikkelen van de eigen professionaliteit maar daar ook zelf verantwoordelijkheid voor dragen. Ontwikkelingsgerichtheid is één van de kernwaarden van onze school, iets dat we binnen het Finse onderwijs ieder moment hebben ervaren.
Van over naar met elkaar (käsi kädessä, yhdessä)
Finland staat na deze reis voor ons synoniem voor het respectvol omgaan met elkaar. Dit hebben we zowel in de scholen als tijdens onze lange wandelingen door Helsinki ervaren. Het over de eigen culturele en nationale grenzen heenkijken zijn kenmerken die voorwaarde zijn om op een respectvolle manier met elkaar om te gaan.
Van gesloten naar transparantie en veiligheid (transparantie, turva)
Opvallend op alle scholen in Finland was de rust, orde en netheid. De transparante manier van werken leverde een veilig werkklimaat op voor zowel leerlingen als medewerkers. Het is een groot goed om te zien hoe kinderen en jong volwassenen in een zulk veilige omgeving zich als mens kunnen ontwikkelen. Eigen regie over het leren waarbij je niet afgerekend wordt (zowel als school maar ook als leerling) op je resultaten, maar onderwijs vorm wordt gegeven rond je eigen ontwikkelingsgraad. De rol van ouders hierin was een eye-opener.
Senkin omistaa ottaa, me omistaa aika (vrije vertaling van: jullie hadden de klok en wij de tijd)
